Bolivya’ da Hapishanede Bir Gece

Yol, iyi ya da kötü sürprizlere gebe! Yola çıktığımdan bu yana kazandığım en güzel öğretilerden biri de iyiliği minnettarlıkla kabul etmek, kötülükler/zorluklar karşısında da bana öğreteceklerine karşı açık olmak. Bu nedenle “Herşeyde vardır bir hayır” en derin laflardan biridir benim için.

Bolivya’ya gelmeden önce Şili’deki son günlerimde içtiğim fıstık çorbasından zehirlendikten sonra, midem hassaslığını korumaya devam ediyor. Şu ana kadar gittiğim ülkelerde kendimi çeşmelerden su içmeye alıştırmıştım. Bolivya’nın çeşme sularının çok iyi olmadığını, su depolarının temizliğinin iyi yapılmadığını duymuş olmama rağmen, Bolivya’da bulunan Dünya’nın en büyük ve en yüksekte bulunan tuz gölü Uyuni’ de 4 gün boyunca yaklaşık 150 km pedalladıktan sonra “Yeaa  bana bir şey olmaz diyerek” ağzımı dayıyorum musluğa kana kana içiyorum.

Fıstık çorbasınının şokunu yeni atlatmış midem Bolivya suyundan sonra pes ediyor. Tabi geceleri de şu zamanlarda kış mevsimini yaşayan Bolivya’nın ne kadar soğuk olduğunu da belirtmem gerekiyor. Çadırda pet şişelerimin içindeki sular sabah uyandığımda buz tutmuş oluyor.

Neyse lafı uzatmayayım, Challapata kasabasına ulaştığımda kendimi bir alojamientoya  atıyorum. Bolivya’da ucuz konaklama yerlerine alojamiento deniyor. Bu 2 kez alojamientoda konaklayışım, genelleme yapmam pek doğru olmayabilir ama soğuk bir oda, sert bir yatak dışında sifonu akmayan tuveletleri var.

Gördüğüm kadarı ile Bolivyalılar turizm konusunda çok başarılı değiller ne yazık ki. Bakımsız konaklama yerleri, bilgisiz turist ofisleri, turiste yardım konusunda kılını kıpırdatmayan insanlar, turiste farklı fiyat veren satıcılar… Alojamientonun sahibi bayan, betim benzim atmış bir şekilde beni görmüş olmasına rağmen bir şeye ihtiyacım var mı diye sormuyor bile (Müşterisi olduğum için değil, insanlık namına ) Mideme iyi gelecek bitki çayı yapmak için sıcak su istediğimde ise ücrete tabi olduğunu söylüyor. Turisti yolunacak kaz gibi görmek diye ben buna derim!

Bolivya insanları değil de, Bolivya patatesleri beni kendime getiriyor 3 günde.  Topluyorum eşyalarımı, atlıyorum bisikletime,kuzeye doğru gitmek üzere yine pedallamaya başlıyorum. Kasabadan 10 km uzaklaşıyorum ki bir minibüs yanımdan geçerken yavaşlıyor ve içindeki 2 erkek ellerindeki bira kutularını şerefe yaparcasına havaya kaldırarak yüksek sesle, yarı açık camdan bana birşeyler söylüyorlar ama ne dediklerini anlamıyorum. Önemsemeyip pedallamaya devam ediyorum ki az ilerde aracın parkettiğini görüyorum. Dı dı dı dıııın! Al başına bela! Sağda solda yerleşim yeri yok, görünürde kimseciklerde yok, araçlar geçiyor arada.

Bende hemen durup olduğum yerde beklemeye başlıyorum, bir yandan da uzaktan aracı kesiyorum.  Onlar durmaya devam ettikçe ben de durmaya devam ediyorum. 20-25 dk sonra bir motorsikletin geldiğini görüyorum. Arkasında 10-12 yaşlarında bir çocuk var, el ediyorum durması için. Sürücü yanımda durup, yüzüne bağladığı atkısını çözünce bayan olduğunu görüyorum, içim daha bir rahat ediyor. Durumu anlatıyorum, “Böyleyken böyle benim yanımdan geçerken birşeyler söylediler, sonrada parkettiler, sarhoş olabilirler, tek başıma yanlarından geçmek istemiyorum bana eşlik eder misin birlikte geçelim yanlarından?” diye soruyorum. Kadın “Tabiki” diyor “Ben sana eşlik ederim, hiç merak etme”  Benim bisiklet hızımda birlikte ilerliyoruz, yüreğim ağzımda. Yanlarından geçerken yarı bellerine kadar açık camdan sarkarak yine ellerindeki kutuları havaya kaldırıp laf atıyorlar, hiç duymamış gibi pedallamaya devam ederek yanlarından geçiyoruz. 3-4 km kadar birlikte ilerliyoruz motosikletli bayan ile. Bahçe içersinde 2 tane kerpiç evin olduğu yerde durduruyor beni “Bak bunlar seni takip edebilir, sarhoşlar. Sen en iyisi otobüse bin” diyor. “Yolun bundan sonrası çok ıssız, sana birşey yapsalar kimsenin ruhu duymaz” diyip korkuma körükle gidiyor birde. O sırada biz konuşurken aracı gözden kaybediyoruz.  Oysa bir sonraki durağım 70 km ilerdeki köy ama yine de böyle konularda risk almaya gerek yok, “Tamam o zaman otobüs bekleyeyim burda” diyorum, kadın motorsikletine atlayıp gözden kaybolurken. Bisikletim Feliz’in ve benim boynumuz bükük yolun kenarında otobüs bekliyoruz. Saat başı geçmesi gereken otobüs karşıdan görünüyor el ediyorum durması için. Otobüsün şoförü oralı bile olmadan hızla geçip gözden kayboluyor. “Hayda! Neden durmadı acaba?” Aradan yarım saat geçiyor otobüs beklediğim yerde bulunan evlerden birinden bir araç çıkıyor, yanımdan geçerlerken aracı durdurup otobüs hakkında bilgi almaya çalışıyorum. “Boşuna bekleme, bugün çalışma günü otobüsler hep doludur, zaten bisikletini de almazlar otobüse” diyorlar. Hadi bakalım şimdi ne yapacağız diye Feliz’e bakıyorum, vala Feliz benden daha korkusuz! “Hadi Hale” diyor, “Atla gidelim yolumuza, altında aslanlar gibi ben varım birşeycik olmaz” O’na güvenim sonsuz!

4 saat 40 dakika pedallayıp 70 km’yi arkamda bırakıyorum. Motorsikletli bayanın, yolların ıssız olduğuna dair beni korkutmasının aksine yollarda genelde 3-5 evlik yerleşim yerleri görüyorum yada hayvanlarını otlatan çobanlara rastgeliyorum.

İnsanların birbirine korku salması kadar bedava birşey yok bu hayatta!

Köy ve kasabalara ulaştığım zaman çadırımı kurmak için polis merkezi, sağlık merkezi yada okul bahçesi araştırırım. Şili’de olduğu gibi evine davet eden, yemek ve sıcak duş sunan bir Bolivyalı ile henüz tanışmadım. Tabi Şilililerin ekonomik gücünün iyi olması da buna bir etken. Ama iki ülkeyi karşılaştıracak olursak, Şili’de polisinden sağlık merkezi  ve itfaiye çalışanlarına kadar bir çok kişi turiste yardımcı olmak için çabalıyor. Sadece 5 dakika sohbet ettiğim onlarca kişinin evinde konakladım ve bana canı gönülden yardım ettiler.  Bolivya’da şu ana kadar ki deneyimlerime dayanarak söyleyebilirim ki yerel kişilerle iletişim kurmak zor. Turistik yerlerde yaşayanlar belki daha  farklı, turiste daha alışkın ve açık olabilir fakat Bolivya’da şu ana kadar pedalladığım 450 kmlik yol üzerinde sadece köy ve kasaba arkamda bıraktım.

Bu kasaba ve köylerde yaşayan kişilerle yaptığım en uzun sohbetim 15 dakikayı geçmiyor. Oysa benim için yolculuğun en keyifli yanlarından biri de yerlilerle sohbet etmek.

Her gittiğim yerde şansımı deniyorum Bolivya’da, yaşlısından gencine farketmeden laf atıyorum sohbete başlamak icin ama şöyle uzun uzadıya konuşacak kimseyi bulamıyorum. İnancım sonsuz, bir Türk kızı ile sohbete meraklı birini bulacağım bu ülkede 🙂

O gece konaklamayı planladığım Poopo köyüne varıyorum sağ salim. Polis merkezine gidiyorum, çadırımı kuracak güvenilir bir yer aradığımı söylüyorum, “Yerimiz yok” diyip beni belediye binasına gönderiyorlar. Belediyeden içeri giriyorum, kapının girişinde 2 kadın koca şapkaları altından bana bakıyorlar. Selamlıyorum ikisini de, “Mario Bey’i arıyorum” diyorum.  Bana yanlarındaki sandalyeyi gösterip “Birazdan gelecek sen burda bekle” diyorlar. 10 gündür banyo yüzü görmediğim için kokumla rahatsız etmemek için sandalyeyi karşılarına koyuyorum. “Yolda duş vardı da biz mi almadık hanımlar, kusuruma bakmayın. Yolculuk hali” diye içimden geçiriyorum. Kadınların bakışları altında sandalyeye oturuyorum ama sanki sorgu  masasındaymış gibi bir hissiyat oturuyor üstüme. Ayse Arman zamanında şöyle güzel bir laf etmişti:  “Erkekler icin soyunurum, kadınlar için giyinirim.” Kadınların arasındaki gizli rekabeti en iyi hissettiğim yerlerin başında kurumsal dünyanın ofis katları yeralıyor. Kadın iş arkadaşlarının kıyafetlerini gizliden gizliye süzen bakışları arasında masana doğru ilerlersin. Doğru değil mi? Biri 50lilerinde, diğeri 30larında bu iki kadınla sohbet etmeye calışıyorum onlar benim kıyafetlerimi süzerken. 50lerinde olan kadın tek başıma seyahat ettiğimi duyunca “Ailen nerde? Niye onların yanında değilsin? Benim çocuklarım beni bırakıp gitmezler, biz birbirimize çok sadık bir aileyiz” diyerek bir de beni  ve aile ilişkilerimi eleştirmeye çalışıyor. Gülümsüyorum sadece, kötü başlayan günü kötü sonla bitirmemek için. Muhabbet etmeye devam edersek belki günün yorgunluğu ile kalbini kıracak bir laf ederim diye susmayı yeğliyorum. 1 saat geçiyor Mario Bey ortalarda yok, kadınlar şiddetli bir dedikodunun içindeler, neredeyse tüm köyü çekiştiriyorlar. Yaşlı olan arada genç olana bana sorması için sorular yöneltiyor. “Sor bakalım ne iş yapıyormuş?” Sor bakalım bekar mıymış?” “Çocuğu var mıymış” Nihayet Mario Bey elinde evrak dosyaları ile içeri giriyor, yanına yaklaşıp kendimi tanıtıyorum ve polislerin beni buraya yönlendirdiğini, konaklayacak yada çadırımı kuracak ücretsiz, güvenilir bir yer aradığımı söylüyorum. “Yarın tatil ben burda olmayacağım o yüzden burada konaklayamazsın” dediğinde güneş çoktan batmış oluyor. Kadınlar konuşmamızın arasına girip kendi evrak işleri hakkında konuşmaya başlayarak beni konuşmanın dışına itiyorlar. Polis merkezinin yolunu tutuyorum, kapıdaki polis memuru “yerim yok” diye yeniliyor. “ Bakın” diyorum “Zor bir gün geçirdim, rahatça uyumaya ihtiyacım var, belki tanıdığınız birilerine yönlendirebilirsiniz, ben kimseyi tanımıyorum, bu ülkenin polisi bana yardım etmeyecekte kim edecek?” diye soru yönelttiğimde “Ya sen burda kalırken sana birşey olsa ben bu sorumluluğu alamam” diyor. Sorumluluk almak istemediği için yardım elini uzatmayan bir polis memuruna ağlamaklı gözlerle bakınca biraz insanlığı tutuyor. “Tamam” diyor “Sok bisikletini içeri, şurda şöyle bir yerimiz var, burda uyuyabilirsin” diyor koridorun sonundaki karanlığı göstererek. Polis memuru önde, ben arkada koridorda ilerliyoruz. Bakın yıllardır yollardayım, yeri geldi kilisede, yeri geldi mağarada uyudum, otobüs durağına çadır kurdum, yeri geldi çiftliklerde hayvanların yanıbaşında burun direğimi sızlatan kokular içinde uyudum  ama aklımın ucundan hiç geçmezdi bir gün karakolun hapishanesinde uykuya dalacağım.

Demir parmaklı kapı gıcırdayarak açılıyor, kafa lambamı yaktığımda köşede yerde bir yatak ve bir yastık görüyorum. Yanıbaşında da koka yaprakları, hatta bir kısım koka yaprağı da yatağın üzerine dağılmış.

Camsız küçük bir pencere var tavana yakın, duvarlara göz attığımda yazılar ve bazı isimler görüyorum kazınmış .

Bir ürperti geliyor o an. Kimbilir kaç suçlu uyudu burada, neyse “Allahtan suçsuzum” diyorum. Sonra suçsuz olduğu halde yıllarını hapishanelerde geçiren insanlar geliyor aklıma.

Unutulmaz filmlerden Yeşil Yol’un unutulmaz repliklerinden biri fısıldıyor adeta hapishanenin duvarlarından:

“Yoruldum, patron.
Yollarda yağmurdaki bir serçe kadar yalnız olmaktan yoruldum.
Yanımda hiç arkadaş olmamasından bıktım. Nereye gideceğimizi, nereden geldiğimizi söyleyecek biri..
İnsanların birbirine kötü davranmasından bıktım.
Her gün dünyada hissettiğim ve duyduğum acılardan bıktım.
Çok fazla var, sanki her an için kafama cam parçaları batıyor.
Anlıyor musun?”

Yorucu bir günün gecesi hapishanenin o küçük penceresinden ayı görüyorum yattığım yerden. Doğa Ana adeta “Yanındayım” dercesine Ay Dede’yi gönderiyor bana, tatlı masallarla beni uykuya göndermesi için.

İyi geceler Bolivya, en kötü günümüz böyle olsun! ♥

Bolivya’da şimdiye kadar konakladığım yerlerden bir kaçı:

İki derslikli bir köy okulunun bahçesi

Sağlık merkezinin bahçesi, hem masam var hem de çeşmem oldukça lüks

Polis merkezinde konakladığım bir gün polisler kameramı kurcalarken kendi kendilerinin fotoğrafını çekmişler