2.5 senedir devam eden Güney Amerika yolculuğumun yaklaşık son 8 ayını Bolivya ve Peru’da geçirdikten sonra, daha önce 15 ay boyunca yaşayıp, gezdiğim Şili’ye tekrar geri döndüğümde bu ülkeler arasındaki farkları, detayları görebilecek kadar bu 3 ülkeyi de sindirdiğimi hissettim. 3 sınır komşusu ülke Bolivya, Peru ve Şili. Nedir bu ülkeler arasındaki farklılıklar, özellikle Şili’nin, Bolivya ve Peru’dan ne gibi farklılıkları var, kendi deneyimlerime, gözlemlerime dayanarak maddelemeye çalıştım.
~ Bolivya ve Peru’da trafik ışığı olmayan yaya geçitlerinde araç sürücüleri yayaya yol vermek için durmazken, Şili’de sürücüler yaya geçişinde yayaya yol verir.
~ Bolivya ve Peru’ya oranla hayat Şili’de çok daha pahalıdır.
~ Şili’de evlerde banyo yapmak için sıcak su vardır. Peru ve Bolivya’daki gibi soğuk su ile banyo yapmak zorunda kalmazsınız yada elektrikli ısıtıcının minik çarpmalarına maruz kalmazsınız suyun ısınmasını beklediğiniz yaklaşık 10-15 dk boyunca.
~ Bolivya ve Peru’ya oranla Şili’nin boy ortalaması daha yüksektir.
~ Bolivya ve Peru’da insanlar yanlışlıkla size çarptığı zaman Şili’deki gibi özür dilemezler genelde.
~ Bolivya ve Peru’ya oranla Şili daha hijyenik ve temiz bir ülkedir.
~ Şili’nin paraları bol sıfırlıdır.
~ Şili’de Peru ve Bolivya’da varolan “mercado” kültürü yoktur. (Mercado yemek, sebze-meyve, kuru gıda, et ve et ürünleri, kıyafet gibi bir çok şeyin birarada satıldığı kapalı pazar yerlerine verilen isimdir.)
~ Şili’de şehirlerde yerel kıyafetli kadınlara rastlanmazken Peru ve Bolivya’da şehirlerde dahil bir çok bölgede her daim karşınıza değişik modellerdeki şapkalarıyla, rengarenk etekler giymiş kadınlar çıkar.
~Şilililer, Perulular ve Bolivyalılar’a göre İspanyolca’yı daha hızlı ve yutarak konuşurlar. Hatta bu kıtanın en kötü İspanyolcası’nı da konuştuklarını kabul ederler.
~ Şili’de de yoksulluk olmasına rağmen Peru ve Bolivya’da bu durum daha çok göze çarpar.
~ Şili’ de sokakta, parkta, otobüste sarılıp öpüşen çiftlere sıklıkla rastlarken bu oran Peru ve Bolivya’da çok azdır.
~ Bolivya ve Peru’da yerli halklara ait özellikle Quechua ve Aymara dillerini konuşan bir çok insanla karşılasırsınız. İspanyolca dışında kendi içlerinde kendi dillerini konuşurlar. Şili’de bu duruma pek rastlanmaz.
~ Bolivya ve Peru, Dünya’nın akciğerleri denilen muhteşem Amazonlar’dan nasip almıştır, Şili’nin payına ise Dünya’nın en kurak yeri Atacama Çölü düşmüştür.
~ Teknolojiye ulaşım Şili’de daha kolaydır. Özellikle Bolivya’da internet bulduysanız şanslı sayılırsınız, fakat fotoğraf yüklemek için uzun bir süre harcamayı göze almanız gerekir.
~ Şili’ye oranla Peru ve Bolivya’da çocuk işçiliğinin yaygınlığı daha çok göze çarpar. Sokakta yada tarlada çalışan çocuklar yada dilenen çocuklar…
Bu 3 ülke dışında Güney Amerika kıtasındaki hikayelerimi, deneyimlerimi paylaştığım bu yazım belki bu yazını üzerine tatlı niyetine iyi gelebilir ?
Yorum yapılmamış
Çok merak ettiğim Latin Amerika hakkında güzel bilgiler edindim, yüreğine sağlık. Pedalına kuvvet, üzerine afiyet.
Sevgi ve saygılarımla, İbrahim Erdoğan
Aradaki farkları gayet net, açıklayıcı ve güzel anlatmışsın..
Bakalım bize ne zaman nasip olacak!!
Teşekkürler.
Merhaba Hale. Bu güzel yazına bir ekleme de ben yapmak isterim. Şili; vatandaşları Amerika Birleşik Devletleri’ne Visa Waiver Program (VWP) kapsamında vizesiz olarak girebilen dünyadaki 40 ülkeden biri. Güney Amerika’daki ise tek ülke. Şili vatandaşları ABD’de yıl içerisinde 90 güne kadar vizesiz kalabiliyor. Bu listede 2002 yılına kadar Arjantin, 2003 yılına kadar Uruguay’da vardı ancak kötüleşen ekonomileri nedeniyle listeden çıkarıldılar.